ارائه در سازمان مدیریت صنعتی

امروز در سازمان مدیریت صنعتی، ارائه ای برای مجمعی داشتم که متشکل از نمایندگان برخی دستگاه های اجرایی و نیز فعالین حوزه مشاوره مدیریت و علاقه مند به CSR است. این مجمع که پس از یک سفر رسمی دولتی به هلند در بهار امسال شکل گرفته است، قصد دارد با هم اندیشی، اقداماتی برای ارتقای شاخص های عملکردی حوزه CSR (مسئولیت اجتماعی سازمانها) در کشور به اجرا در آورد. حضور برخی افراد اثرگذار نظیر مشاور اجتماعی وزیر نفت، مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی و برخی اساتید دانشگاهی، وزن این جمع را بالا برده است. تشکیل یک شورای ملی برای موضوع مسئولیت اجتماعی سازمانها، اگر اسیر محدودسازی ها و انحصار طلبی ها نشود و زمینه را برای فعالیت همه اشخاص و سازمانهای دغدغه مند و فعال در این حوزه فراهم کند، می تواند اقدام اثربخشی باشد و به آینده آن امید داشت. چراکه متاسفانه در شرایط فعلی، برخی افراد و شرکت های خصوصی با نگاه تجاری به این حوزه ورود کرده اند و سبب وارد آمدن آسیب هایی به این مفاهیم در فضای کسب و کار شده اند.

ارائه امروز من حول و حوش دو موضوع بود. یکی بنگاه های اجتماعی (با تاکید بر بانک های اجتماعی) و دیگری تجربه شبکه توسعه اجتماعی رسالت در پروژه توسعه منطقه ای گلباف که به عنوان یک نمونه از اقدامات بانک های اجتماعی در ایران مورد بررسی قرار گرفت. نکته جالب توجه برای من در این جلسه این بود که حتی در سطح افراد فعال  و دغدغه مند در این حوزه نیز، نیازهای دانشی جدی وجود دارد و ضرورت تمرکز بر افزایش اگاهی ها و تولید دانش بومی و تجربه نگاری های مرتبط، بسیار به چشم می آید. مسئله ای که سبب شد سال گذشته برای ایجاد نهادی به نام «مدرسه توسعه پایدار» مصمم شویم و هرچه جلوتر رفتیم نیز از کارکردهای آن، مطمئن تر شدیم.

مدرسه پاییزه توسعه پایدار

ثبت نام مدرسه پاییزه توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانها، از مدتی پیش آغاز شده است و روزهای پایانی خود را سپری می کند. این دوره، چهارمین دوره از برنامه های آموزش فصلی مدرسه توسعه پایدار است که برگزار می شود و مخاطب آن همه کسانی است که در بخش های دولتی، خصوصی، دانشگاهی، مردم نهاد به نوعی کار و یا دغدغه هایشان با مسائل اجتماعی گره خورده است. ثبت نامی های این دوره تاکنون، طیف متنوعی از علاقه مندان را به مانند دوره های قبلی نشان می دهد و این یکی از نقاط قوت مدرسه است. برای ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر می توانید لینک زیر را ببینید: sdschool.ir/post/fall

ارائه در نشست «بانک های اجتماعی»

یکشنبه 29 مهر، در نشست «بانک هایی اجتماعی و آینده پیش رو در ایران» که دومین جلسه از سلسله نشست های «توسعه پایدار برای ایران» بود، سخنرانی داشتم. در این ارائه 40 دقیقه ای، به معرفی مفهوم بانک اجتماعی و ارتباط آن با بنگاه اجتماعی و توسعه پایدار پرداختم و سپس چند نمونه از تجارب بانک های اجتماعی در دنیا را برای حضار، تشریح کردم. بانک تریودوس هلند، بانک گرامین بنگلادش، بانک چریتی انگلستان، بانک آلترناتیو سوئیس و اتحادیه جهانی بانکداری بر اساس ارزش ها، بخش های مختلف ارائه من بودند.

در این نشست که در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف و با استقبال نسبتا خوب(50 نفر) همراه بود، همچنین از کتابی که اخیرا در حوزه بانکداری اجتماعی با چند نفر از همکاران و دوستان ترجمه کرده بودیم(بانک های اجتماعی و آینده تامین مالی پایدار) هم رونمایی صورت گرفت.

بانکداری اجتماعی در دنیا و ایران، مفهومی نسبتا جدید است و در کشورمان، به جز یک بانک، نماینده شایسته دیگری در میان بانکهای اجتماعی دنیا نداریم. در بخش پرسش و پاسخ نشست گفتم که گسترش بنگاه های اجتماعی و بانک های اجتماعی در ایران، لازمه اش، تغییر نگاه ها به توسعه و کسب و کار است. مادامی که در دانشکده های مدیریت، «حداکثر کردن سود سهام داران» هدف نهایی بنگاه تعریف می شود، این موفقیت، دست نیافتنی خواهد بود. 

برای مطالعه گزارشی از این نشست، می توانید به وبسایت مدرسه توسعه پایدار، بخش نشست ها، مراجعه کنید(کلیک کنید).

پخش فیلم فعالیت های ما در گلباف از شبکه 3

دیروز عصر، شبکه 3 سیما بالاخره مستندی را که گروه مستندساز صدا و سیما از کارهای ما در توسعه پایدار منطقه ای گلباف استان کرمان تهیه کرده بود، پخش کرد. این برنامه 30 دقیقه ای، روایتی است از مدل فعالیت ما در گلباف که البته در تابستان 1396 ساخته شده است و کارهای انجام گرفته از ان موقع تا کنون را پوشش نمی دهد. نکته دیگر راجع به این مستند تلویزیونی این است که روایت و داستان آن، متعلق به تیم تهیه کننده است و مستقل از ما تهیه شده است و اگر ما طراح بودیم، به شیوه دیگری روایت این مستند را می نوشتیم.

علی ای حال، کار تیم مستند ساز به سرپرستی آقای مهدی فارسی برای ساختن یک روایت از مدل فعالیت ما و استخراج یک خروجی عامه فهم و غیرپیچیده برای مخاطبان تلویزیونی، کار راحتی نبوده است و می توان خروجی را قابل قبول و بسیار خوب ارزیابی کرد که برای ما هم ایجاد انگیزه زیادی کرده است. چند نفر هم که آن را دیده اند، به نظر می رسد ارتباط خوبی با محتوا توانسته اند برقرار کنند و نیز فهم خوبی نسبت به کارهای ما در توسعه منطقه ای گلباف پیدا کنند.

از شما هم دعوت می کنم این مستند را در سایت «تله وبیون» ببینید که در آن من هم حضور دارم و سعی کرده ام رویکردمان در پژوهشکده به فعالیت های اجتماعی-اقتصادی با هدف محرومیت زدایی را تاحدودی بیان کنم.

لینک سایت تله وبیون: http://www.telewebion.com/episode/1912469

لینک ویدئو کم حجم تر در سایت آپارات: https://www.aparat.com/v/FUuhr

تدوین گزارش پایداری در یک شرکت کوچک و متوسط

چندی پیش یکی از شرکت های سایز کوچک و متوسط (SME) از طریق یکی از همکاران قبلی در سازمان مدیریت صنعتی، درخواست خدمات مشاوره جهت انتشار گزارش پایداری داشتند و ایشان بنده را معرفی کرده بودند.

در جلسه ای که با مدیر شرکت داشتیم برایم بسیار جالب بود که یک شرکت کوچک در ایران تصمیم به انتشار گزارش پایداری گرفته است. انتشار گزارش پایداری یا گزارش مسئولیت اجتماعی برای شرکت های بزرگ ایرانی مسبوق به سابقه است، اما اگر این مجموعه در هدف خود مصمم بماند، شاید اولین نمونه ایرانی از انتشار sustainability report در شرکت های کوچک باشد. نکته جالب دیگری که در این رابطه متوجه شدم انگیزه آنها بود. این شرکت قصد داشت هم در شبکه مراودات و همکاری های بین المللی خود و هم در فرایند پذیرش در بورس تهران، خود را یک مجموعه حرفه ای و قابل اعتماد نشان دهد و مدیریت شرکت به خوبی فهمیده بود که در دنیای امروز، عملکرد مثبت  در حوزه مسئولیت اجتماعی و توسعه پایدار، از نشانه های حرفه ای گری برای یک کسب و کار موفق است.

البته ذکر این نکته ضروری است که در این مسیر نباید به گزارش پایداری به شکل فقط یک ابزار برای تحقق هدف اقتصادی نگاه کرد و همانطور که من در صحبتهایم به مدیریت شرکت تاکید کردم، حداقل در فعالیت های مشاوره ای که من قبول می کنم، داشتن این اطمینان که مجموعه، «واقعا» به دنبال اثرگذاری اجتماعی مثبت (و نه صرفا حرکت نمایشی) است، یک موضوع لازم است و در غیر اینصورت، وارد این فعالیت مشترک نخواهم شد.

امید است که نگاه های اصیل اجتماعی، بیش از پیش در فضای کسب و کار کشور، نهادینه شود.

روایت شکل گیری یک کسب و کار متفاوت در دانشکده مدیریت شریف

سه شنبه 10 مهر، یک روز خوب بود. اولین جلسه از نشست های «توسعه پایدار برای ایران» را در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف برگزار کردیم. جلسه با استقبال خیلی خوب همراه بود و همان طور که انتظار می رفت، داستان عاشقانه و متفاوت آقا و خانم صنعتی در راه اندازی گلاب زهرا، به عنوان یکی از برترین شرکت های تولید گلاب دنیا و البته یکی از بهترین نمونه های کسب و کار اجتماعی دوران معاصر، شرکت کنندگان را تحت تاثیر قرار داد.

گزارشی از این نشست(که برای انتشار در سایت پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف) تهیه شده است را عینا در ادامه مطلب، برای اطلاع تان آورده ام.

اطلاعات بیشتر راجع به این نشست ها و جلسات بعدی آن را می توانید در وبسایت مدرسه توسعه پایدار ببینید(کلیک کنید).

کتاب داستان، ابزاری برای توسعه پایدار منطقه ای!

یکی از اتفاقات خوب و هیجان انگیز و متفاوتی که در شهریور ماه رخ داد این بود که توانستیم سری اول از کتاب های داستانی که در پروژه توسعه منطقه ای گلباف تعریف کرده بودیم، منتشر و به مخاطبان مان در منطقه عرضه کنیم.

شاید پیوند کتاب داستان و توسعه منطقه ای کمی عجیب و غریب به نظر برسد! اما واقعیت این است که این ها ممکن هست خیلی هم مرتبط باشند به ویژه در جایی مثل گلباف!

قبلا از تمرکزمان بر توسعه نسل های آینده صحبت کرده بودیم و اینکه ما در مدت حضور خود در گلباف به تدریج به اهمیت سرمایه گذاری بر نسل های آینده گلباف و پر کردن خلاء سرمایه های انسانی که در حال حاضر منطقه با آن مواجه است پی بردیم. در واقع ما فهمیدیم که خیلی از ویژگی های نامطلوب و مانع تراشی که امروز در جوانان و بزرگسالان گلبافی ممکن هست مشاهده کنیم، ریشه در مجموعه نظام توسعه انسانی منطقه دارد که طوری عمل می کند که بچه های 5-6 ساله که ای پر امید و پر نشاط و خلاق در برنامه های درختکاری و پاکسازی محیط زیست ما شرکت می کردند، در ظرف 10-15 سال به جوانانی کم امید، کم رمق و خمود و منفعل تبدیل می شوند که طبیعتا اقدام زیادی هم برای کمک به توسعه پایدار منطقه خود نمی توانند انجام دهند و چشم شان به بیرون خواهد بود تا درون گلباف.

این شد که فهمیدیم باید خیلی حواسمان به بچه ها باشد و سعی کنیم گوهرهای دست نخورده ای که اینها دارند و هیچ هم از بچه های جاهای دیگر کشور کم ندارد را مراقبت کنیم تا شکوفا شود و به وقتش ثمر دهد. 

در همین راستا برنامه های زیادی تعریف کرده ایم که یکیشان، همین موضوع انتشار کتاب داستان ها بود. ما تصمیم گرفتیم شاید برای اولین بار در کشور، کتاب داستان هایی منتشر کنیم با نویسندگان بومی و مهمتر از آن، موضوعاتی که در خود منطقه اتفاق می افتد. اینجا دیگر حسنی در گلباف است و در باغ انار دنبال بازیگوشی هایش خواهد بود. این ایده شاید خیال انگیز، اما ظرف کمتر از یک سال به ثمر نشست و امروز سه جلد کتاب داستان داریم که هم سوژه هایشان گلبافی است، هم داستانها و اشعارشان، دارای پیام و هدف آموزشی-تربیتی ویژه ای است و هم حتی نویسندگان و تصویرگران نیز بومی و گلبافی و کرمانی هستند!

نقش ما چه بوده این وسط؟ تسهیل گری و تسهیل گری و تسهیل گری!

و ما افتخار می کنیم که تصویرگری که پارسال همین موقع اعتماد به نفس لازم برای دست بردن به قلم برای چنین کاری را نداشت، امروز دو کتاب را تصویرگری کرده و فعال خواستن و توانستن را به درستی صرف کرده است و این شاید همان هدف و مقصود غایی ما از آنچه باشد که «توسعه پایدار» می نامیم اش.

در این باره بیشتر می توان نوشت. اما به همین مقدار بسنده کنم و تصویر جلد چند کتاب را هم که با کمک نشر فرارنگ چاپ شده است، پیوست این یادداشت نمایم:

برگزاری سمینار آموزشی توسعه پایدار و کارآفرینی اجتماعی در سنندج

روزهای شنبه و یکشنبه، 27 و 28 مرداد، از طرف مدرسه توسعه پایدار میهمان رویدادی آموزشی برای دانش آموزان مستعد مقطع دوم متوسطه استان کردستان بودم. این رویداد برای دانش آموزان موفق و منتخب شهرها و روستاهای مختلف استان کردستان و به همت بنیاد نخبگان برگزار شد. این برنامه از دو جهت تجربه جدیدی بود. ابتدا اینکه نخستین برنامه مدرسه توسعه پایدار در خارج از تهران بود که انشالله قصد داریم در آینده بتوانیم تعداد آنها را بیشتر کنیم. همچنین این نخستین برنامه مدرسه توسعه پایدار برای دانش آموزان دبیرستانی بود. قبل از این تمامی کارگاه ها و برنامه های آموزشی مدرسه توسعه پایدار، مختص افراد دانشگاهی و بالای 18 سال طراحی و اجرا شده بود. آموزش به دانش آموزان 16 و 17 ساله، اقتضائات، رویکرد، زبان و محتوای خاص خود را می طلبد که به همین خاطر، این دوره آموزشی را برای من، بسیار خاص کرده بود. خوشبختانه این تجربه متفاوت، در مجموع راضی کننده و انگیزه بخش بود و امیدوارم که در آینده بتوانم با استفاده از درس آموخته های این تجربه، اتفاقات بهتری را در این حوزه پایه گذاری کنم. 

فارغ از محتوای آموزشی این دوره، نکته جالبی که بسیار برایم الهام بخش بود، رتبه های استثنایی و باورنکردنی نخبگان کردستانی در کنکور بود. من در این دوره با بسیاری بچه های رتبه های تک رقمی و دو رقمی کنکور برخورد کردم که ساکن روستاهای کردستان بودند و خیلی هایشان حتی برای تامین معیشت خود هم دچار مشکل بودند چه برسد به کلاس کنکور رفتن و درس خواندن. اعجاب انگیز است که پسری که به خاطر فقر مالی خانواده اش در سال کنکور، هر روز از صبح تا ساعت 2 بعدازظهر در شهرداری کارگری می کرده و جدول خیابان کار می گذاشته است، بتواند رتبه 2 رقمی در کنکور تجربی به دست آورد. وقتی این را با انبوه امکانات و هزینه کردهای خانواده ها در شهرهای بزرگ برای بچه هایشان و عدم نتیجه گیری شان مقایسه می کنم، علامت سوالها، نکته ها و ایده های زیادی راجع به وضعیت نظام آموزشی کشور به ویژه در حوزه دبیرستان و مدارس به ذهنم خطور می کند. شاید در آینده، تمرکز بیشتری برای این حوزه گذاشتم. تا خدا چه بخواهد

انتشار کتاب بانک‌های اجتماعی

هفته جاری، بالاخره کتابی که با کمک تعدادی از همکاران در پژوهشکده سیاستگذاری ترجمه کرده بودیم، به زیر چاپ رفت. «بانک های اجتماعی و آینده تامین مالی پایدار» عنوان کتابی است که دو نفر از محققان به نام حوزه بانکداری اجتماعی تالیف کرده اند و یکی از کتابهای مرجع این حوزه در دنیا به حساب می آید. کتاب، برای کسانی که به حوزه تامین مالی پایدار و رویکردهای اجتماعی در بانکداری علاقه مندی دارند، بسیار راهگشاست و می تواند آنها را به طور اجمالی با تحولات این حوزه در دنیا آشنا کند. اشاره به مثالهای گسترده از بانک های اجتماعی در نقاط مختلف دنیا با مدل های متنوع، از ویژگی های کتاب است.

این اولین کتاب در حوزه بانکهای اجتماعی در ایران است که ترجمه می شود. بانکهای اجتماعی، مفهومی است که در نتیجه انتظار از بانکها جهت نقش آفرینی در توسعه پایدار، در حال گسترش در دنیاست و امیدواریم که در ایران نیز موج آن منجر به تغییرات مثبت در سیستم مشکل دار بانکی کشور شود. انتشارات رسا، ناشر این کتاب است و می توانید آن را از طریق وبسایت ناشر به نشانی rasabooks.ir تهیه کنید.

جشنواره ای با ایده ای ناب و برای اولین بار در کشور

در سفر قبلی که به گلباف داشتیم، در مراسم افتتاحیه رسمی اولین جشنواره پژوهشگران نوجوان گلباف شرکت کردیم. این جشنواره مختص دانش آموزان مقطع اول متوسطه است و یک جشنواره بسیار بسیار خاص و متفاوت است.

چرا خاص؟

چون بر خلاف رویه جشنواره های دانش آموزی که در تهران و مرکز طراحی می شود و فراخوان زده می شود و دانش آموزان دنبال درست کردن پل ماکارونی و ربات و زیردریایی می روند، و به ویژه دانش آموزان مناطق محروم، ارتباطی بین این رقابت ها و آینده زندگی شان و مسائل منطقه شان حس نمی کنند و چه بسا شرکت در این جشنواره ها و دیدن فاصله بین آنچه دنبالش رفتند و آنچه دارند، آنها را به مهاجرت در آینده ترغیب کند، بر خلاف همه این رویه های معمول، این بار دانش آموزان به تحقیق و پژوهش و نوآوری راجع به مسائل منطقه خودشان می پردازند.

جشنواره پژوهشگران نوجوان گلباف، یک رویداد پژوهشی است که در آن بچه ها در قالب تیم های 2-3 نفره به تحقیق و کنکاش راجع به مسائل جاری و ملموس منطقه زندگی خود می پردازند. مثلا به بررسی آفات ترخون در گلباف مشغول می شوند و یا ارقام انار گلباف را شناسایی و ویژگی های هر کدام و سطح زیرکشت شان را مستند می کنند. همچنین به این می پردازند که چرا ترخون بالای گلباف با پایین گلباف از نظر کیفیت تفاوت دارد و از سوی دیگر، باغداران زردآلو در گلباف از چه سموم طبیعی یا شیمیایی برای دفع آفات استفاده می کنند و مزایا و معایب هر کدام چه هست. مسائل از این جنس که با کمک خود افراد محلی تدوین شده است، موضوع این جشنواره متفاوت هستند.

البته این تنها نقطه تمایز این جشنواره نیست؛ بلکه شیوه برگزاری و رقابت هم در نوع خود در کشورمان کم نظیر است. بدین معنی که تیم های پژوهشی نه بر اساس دستاوردها و خروجی ها، بلکه بر اساس کل فرآیند پژوهشی که طی کرده اند و در واقع تلاش و کوشش شان و تلاش برای جای پای پژوهشگری گذاشتن، نمره دهی و رتبه بندی می شوند. در واقع کاملا محتمل است که تیمی به خروجی مطلوب هم نرسد، اما داوران آنها را به خاطر تلاش و کار گروهی و روحیه پژوهشگری شان، به عنوان تیم برگزیده انتخاب کنند.

ایده این جشنواره از خلال کارهای میدانی نزدیک با جامعه محلی و درگیر بودن با دغدغه مهاجرت در منطقه و نیز مسئله توسعه انسانی نسل های آینده به ذهن مان خطور کرد و در یک تلاش مشترک با فعالین فرهنگی گلباف، امروز به اینجا رسید که بتوانیم افتتاحیه رسمی آن را داشته باشیم.

این جشنواره، نخستین در نوع خود در کشور است و امیدواریم که بتواند الگویی برای سایر مناطق کشور نیز بشود. من که خودم بسیار هیجان زده هستم و بی صبرانه منتظر روزگاری هستم که این جشنواره، در سایر مناطق کشور هم الگو برداری شده است و همه دارند از لزوم تمرکز زدایی و توجه به ظرفیت های بومی در برنامه ریزی توسعه صحبت می کنند و مطمئن هستم به یاری خدا این روز خواهد رسید و در آن روز، همه از این صحبت می کنند که گلباف، یک منطقه محروم و فراموش شده در استان کرمان بود که جلودار این حرکت در کشور شد. تا همه بدانند که معنای توسعه یافتگی آن چیزی نیست که امروز در تهرانیزه کردن کشور به دنبالش هستیم. بلکه در فهم عمیق مفهوم توسعه پایدار و با تکیه بر ظرفیت های بومی است.

دوره اول این جشنواره حالت پایلوت و آزمایشی دارد و فقط محدود به کشاورزی گلباف و سه محصول ترخون، زردآلو و انار است. اما دوره های بعدی، هم زمان بیشتر خواهد بود و هم ایتکه محدودیتی از نظر موضوع وجود نخواهد داشت. مثلا بچه ها می توانند بروند و نقشه قعله متروکه و مخروبه شهر را تهیه کنند و کمی به مستندسازی تاریخی آن یاری برسانند و یا اثرات زلزله سال 60 را بر ذهنیت مردم نسبت به گلباف، بسنجند. نکته مهم دیگر این جشنواره این است که بیشتر داده های کار پژوهشی و موضوعات، از مشاهدات میدانی و مصاحبه ها تهیه می شود و این خودش در تغییر پارادایم سنتی کار پژوهشی دانش آموزی، به معنی سرچ اینترنتی و برداشتن مطلب از مقاله ها و سایت ها، بسیار موثر است. 

در مورد این جشنواره و اهدافی که دنبال آن هستیم، بعدا بیشتر خواهم نوشت.